Amineh Ghorbani is universitair hoofddocent aan de TU Delft en expert op het gebied van institutionele datamodellen- en analyse. Als lid van het Sciencelab van CollectieveKracht is zij een van de onderzoekers die gegevens uit de monitor gebruikt. Zij legt graag uit waarom de monitor zo belangrijk is – voor haar eigen werk, maar ook voor burgercollectieven zelf. 'De beweging van burgercollectieven draait om leren. Leren van ervaringen, van jezelf en van anderen. En de beste manier om de ervaringen van anderen te doorgronden is door ze te documenteren via dataverzameling.'
Waarom is het belangrijk om gegevens te verzamelen over burgercollectieven?
'Een grote database van burgercollectieven aanleggen is geen doel op zichzelf. Het doel is om zinvolle adviezen te kunnen geven aan collectieven, en daarvoor is de monitor cruciaal. Bijvoorbeeld: in hoeverre moet de gemeente worden betrokken bij een energiecoöperatie? Wat is voor vrijwilligers van een gemeenschapstuin de ideale verhouding tussen de oogst en de tijdsinvestering? Met behulp van data uit de monitor kunnen we leren hoe succesvolle collectieven deze vragen aanpakken en gericht advies geven.'
Door de beweging van burgercollectieven in kaart te brengen creëert de monitor meer bekendheid en bewustwording bij relevante partijen. Is dit niet ook een belangrijke reden om deel te nemen?
'Ja. En ook: hoe meer collectieven meedoen aan de monitor, hoe meer onderbouwing je hebt richting zulke partijen. Dan kun je bijvoorbeeld tegen de gemeente zeggen: "Kijk, gegevens van meer dan driehonderd initiatieven laten zien dat we zoveel subsidie nodig hebben om succesvol op te starten." Dat is een veel sterker verhaal.
'Daarnaast gebruiken wij, de wetenschappers, deze gegevens ook om andere partijen dan burgercollectieven te adviseren. Zo hebben we bijvoorbeeld voor elkaar gekregen dat energiecoöperaties nu op EU-
Monitor Burgercollectieven
De beweging van burgercollectieven in Nederland groeit razendsnel. Op lokaal niveau werken ze aan leefbaarheid en duurzaamheid, maar niet zonder uitdagingen. Met wetenschappelijke inzichten kunnen we burgercollectieven helpen ontwikkelen tot veerkrachtige organisaties. Daarom organiseert CollectieveKracht de Monitor Burgercollectieven.
Ik doe mee
niveau worden erkend. Daarvoor verwezen we naar data die lieten zien dat de energiecollectieven samen een grote speler zijn en de toekomst hebben. Om onderdeel te worden van de beleidsagenda, moeten burgercollectieven in beeld zijn. En de monitor is daarvoor een belangrijk middel.'
Kun je een concreet voorbeeld geven van zo’n advies aan burgercollectieven?
'Met collega’s analyseerde ik gegevens van meer dan honderd buurttuinen in Duitsland om te achterhalen welke regels en afspraken het effectiefst conflicten voorkomen en daarmee helpen de tuin in stand te houden. We gebruikten de data om een simulatie te bouwen: een denkbeeldige tuin, zoals in het computerspel Sim City. In deze Sim City-tuin konden we zelf allerlei specificaties en regels veranderen en testen wat dit doet met de kans op succes.
'Vervolgens hebben we de simulatie getest met een twee echte buurttuinen in Den Haag en Rotterdam. We verzamelden hun gegevens en maakten hier een Sim City-tuin van. We keken welke onderlinge afspraken deze tuinen zouden helpen om langdurig in stand te blijven. Bij een van de tuinen liet de simulatie zien dat een bepaalde collectie van afspraken cruciaal was voor deze tuin. Zo bleek het contraproductief te zijn om streng te straffen, bijvoorbeeld wanneer iemand niet genoeg tijd aan de tuin spendeerde. Ook bleek het belangrijk om duidelijke regels voor conflicten op te stellen. Als de initiatiefnemers die regels niét zou instellen, zouden ze waarschijnlijk in de problemen komen. Toen we de tuin later bezochten om onze resultaten te delen, bleek dat de simulatie helaas gelijk had. De initiatiefnemers waren met de tuin gestopt, vanwege onoverkoombare conflicten. De redenen voor die conflicten waren precies de dingen die de simulatie voorspelde.'
Tekst gaat door onder de foto
Een gesimuleerde buurttuin (fictief voorbeeld)
Bron: Amineh Ghorbani
Wat is de rol van de Monitor Burgercollectieven hierin?
'Voor deze simulatie gebruiken we de gegevens van 123 Duitse tuinen. Daarmee kunnen we vergelijkbare tuinen adviseren, maar om unieke collectieven in andere sectoren te ondersteunen hebben we meer gegevens nodig. Zonder data uit de monitor kunnen we niet accuraat voorspellen wat goede afspraken zijn voor verschillende collectieven. Hoe meer gegevens we hebben, hoe beter we betrouwbare en op maat gemaakte adviezen kunnen geven aan alle burgerinitiatieven voor effectief bestuur van hun initiatief.'
Kan echt ieder collectief iets leren uit zulke algemene gegevens? Ieder collectief is toch uniek, met eigen eigenschappen en uitdagingen?
'Exact! Er is geen one size fits all-oplossing. Dat is precies waarom we meer data nodig hebben, om alle mogelijke scenario’s te kunnen voorspellen. Met een grote hoeveelheid data kunnen we what if-scenario’s verkennen, voor iedere gekke of unieke situatie denkbaar. Wat als we morgen wakker worden en energie plots gratis is? Of wat als gemeentes plots verplicht aandeelhouder in energiecoöperaties worden? Wat zou er dan gebeuren? Met voldoende data kunnen we elk denkbare scenario simuleren en verkennen.'
Hoe kunnen collectieven nu dergelijk advies krijgen?
'Ons einddoel is om een vrij beschikbare tool te ontwikkelen die burgercollectieven ondersteunt bij het maken van beslissingen, op basis van gegevens uit de monitor. We hebben op dit moment al werkende prototypes van zo’n tool, die collectieven met achtergrondkennis van simulaties zouden kunnen gebruiken. Met de subsidie voor het ECCO-project gaan we in de komende jaren een gebruiksvriendelijke versie ontwikkelen.'
Auteur: Mickey Steijaert