In het artikel 'Diverse scaling strategies of energy communities: A comparative case study analysis of varied governance contexts' worden de belangrijkste kenmerken van de ontwikkeling van drie energiegemeenschappen in België, Portugal en Nederland onderzocht.
Open het artikel
Courant d'Air (België) begon in 2009 in Waimes als een lokale energiecoöperatie, sterk geworteld in samenwerking met lokale actoren zoals Mobilae en de milieubeweging Patrimoine Nature. Door het verbinden van lokale gemeenschap, bedrijven en overheid groeide Courant d'Air snel en omarmde het een coöperatief model. Hun strategie was gebaseerd op het benutten van institutionele logica zoals marktkrachten, burgerparticipatie en milieubewustzijn. Cruciaal was de steun van lokale overheden, die belastingvoordelen verleenden en de coöperatie hielpen bij duurzame energieprojecten. Dit partnerschap zorgde voor een sterke lokale legitimiteit, waardoor de gemeenschap hun projecten verder kon opschalen en uitbreiden.
Coopernico (Portugal), opgericht in 2013, focuste vanaf het begin op zelfvoorziening en financiering zonder overheidssteun. Ze groeiden door lokale gemeenschappen te verbinden met zonne-energie, waarbij ze daken huurden van sociale instellingen voor zonnepanelen. In 2019 werd Coopernico een elektriciteitsleverancier, wat hun schaalbaarheid aanzienlijk vergrootte. Met hun nationale structuur en lokale groepen werkten ze samen met burgers en kleine bedrijven om projecten op te zetten. Hoewel ze geen externe subsidies gebruikten, slaagden ze erin om hun eigen marktplaats te creëren. Hun strategie was gericht op onafhankelijkheid en vernieuwing binnen een neoliberale energiemarkt die gedomineerd wordt door grote bedrijven.
Zuiderlicht (Nederland), gestart in 2015, groeide door grote daken te verbinden met burgers die wilden investeren in zonnepanelen. Ze bouwden op samenwerking met gevestigde spelers zoals Alliander (netbeheerder) en de gemeente Amsterdam, wat cruciaal was voor hun groei. Door kennisdeling met andere energiecoöperaties en samenwerking met overheidsinstanties, werden ze een prominente speler. De combinatie van lokale projecten, nationale subsidies (SDE+), en betrokkenheid van gevestigde actoren zoals Greenchoice (energieleverancier) zorgde ervoor dat ze succesvol hun projectportfolio en ledental konden uitbreiden in Amsterdam.
Het onderzoek presenteert vijf belangrijke inzichten in de opschalingsprocessen van energiecoöperaties en benadrukt dat verschillende contexten deze processen sterk beïnvloeden.
- Energiecoöperatiesmoeten in hun ontwikkeling vaak afwegingen maken tussen aan de ene kant efficiënte vergroening en decentralisatie van energiesystemen en aan de andere kant burgerparticipatie en democratisering van energie-eigendom.
- De verschillende contexten hebben ook invloed op de actoren die betrokken zijn bij het opschalen van gemeenschapsinitiatieven,
- Netwerken spelen een cruciale rol in het opschalingsproces van energiegemeenschappen.
- (Inter)nationale koepelorganisaties
- Lokale platformen
- Intern gebouwde netwerken
- Diversificatie van diensten is een nieuw belangrijk aspect van opschaling, naast groei in lidmaatschap en technische capaciteit.
- De rol van de staat is essentieel bij het bevorderen van opschaling, hoewel EU-beleidsdoelen moeilijk te realiseren zijn.