Koepelcoöperatie Energie Samen vertegenwoordigt de belangen van lokale energiegemeenschappen van burgers. Meer dan de helft van alle energiecollectieven in Nederland is lid van de brancheorganisatie. Als Coördinator Belangenbehartiging probeert Ries de barrières waar energiecoöperaties tegenaan lopen, op te lossen. Deze problemen haalt hij op tijdens Expertgroepen met deelnemers van collectieven. Met die inbreng gaat Ries daarna in gesprek met Tweede Kamerleden en ministeries over het aanpassen van regelgeving of het verbeteren van subsidies. Ries geeft een voorbeeld: ‘Een van de voorwaarden voor de Subsidie Coöperatieve Energie (SCE) is een verklaring dat het dak geschikt is voor de installatie van zonnepanelen. Wij hebben nu geregeld dat voor het aanvragen van de subsidie hier niet gelijk een dure, officiële constructeur voor langs hoeft te komen, maar dat dit ook gedaan mag worden door iemand uit onze eigen sector.’ Dit soort aanpassingen kunnen het verschil maken. ‘Lokale energiecollectieven worden vaak opgezet door vrijwilligers’, zegt Ries. ‘Hoe meer bureaucratie erbij komt kijken en hoe hoger de kosten worden, des te groter de kans dat mensen afhaken.’ Dat wil natuurlijk niemand.
Verbinding als uitdaging
Een van de grootste uitdagingen die lokale energiecollectieven tegenkomen, is het meekrijgen van de buren. ‘Duurzame energie spreekt lang niet iedereen aan’, zegt Ries. ‘Dat komt denk ik ook omdat de focus vaak ligt op de techniek. Het is dan goed om de sociale kant beter te belichten en de verbinding op te zoeken. In veel wijken helpt het om niet te beginnen met energie, maar met een ander onderwerp dat op dat moment speelt daar. Lokale verbondenheid is echt stap één.’
Decentralisering: lokaal is logisch
Op dit moment is Local4Local een van de grote projecten van Energie Samen. Ries: ‘We kijken of we lokaal opgewekte energie ook zo lokaal mogelijk kunnen inzetten tegen kostprijs plus.’ Als de opgewekte energie van duurzame bronnen, zoals zonnepanelen en windmolens, direct en lokaal gebruikt wordt, hebben deze bronnen minder impact op de energie-infrastructuur. Grote netverzwaringen zijn dan minder nodig. ‘Daarom verlegt ook de overheid hun focus naar energiedecentralisatie’, vertelt Ries. ‘Het is heel logisch om dat te regelen in coöperaties. Dan komt de democratische zeggenschap bij de burgers te liggen.’
Het elektriciteitsnet is op veel plekken overbelast. Netcongestie noemen we dat. Daardoor worden nieuwe duurzame energieprojecten niet altijd direct gerealiseerd. Soms is dan eerst een netverzwaring of uitbreiding nodig. Als je meer lokale energie gebruikt op het moment dat het wordt geproduceerd, maak je minder gebruik van het net. Op die manier kunnen burgerenergiecollectieven en de overheid elkaar helpen.
Nieuwe motivaties
Energie tegen kostprijs plus, wat houdt dat in? ‘Dit betekent eigenlijk dat er een stabiele prijs komt voor energie op lokaal niveau’, legt Ries uit. Sinds de energiecrisis ziet Energie Samen dat een nieuwe groep mensen bij hen aanklopt. ‘Vóór de crisis waren dat vooral mensen die een duurzame keuze wilden maken, nu krijgen we belletjes van mensen die een lokaal energiecontract af willen sluiten en zich afvragen hoe ze dat kunnen regelen. Ze willen niet nogmaals verrast worden door enorm fluctuerende prijzen en zijn voornamelijk op zoek naar zekerheid en stabiliteit.’
Beweging versnellen door kennisuitwisseling
Om deze groeiende groep collectieven zo goed mogelijk te helpen, is de Energie Samen Academie opgericht. Hier vind je kenniscollecties die op landelijk niveau relevant zijn en op lokaal niveau praktische hulp bieden. ‘Zo hoeft niet ieder initiatief opnieuw het wiel uit te vinden’, zegt Ries. De kenniscollecties zijn altijd gebaseerd op vragen vanuit de collectieven. De academie is bovendien vrij toegankelijk voor iedereen. ‘We vinden het belangrijk dat iedereen toegang heeft tot deze kennis, zowel de overheid en gemeenten als startende initiatieven. Ik denk dat CollectieveKracht en de Energie Samen Academie elkaar daarin kunnen versterken.’ Tijdens het CollectieveKracht-evenement van 16 juni jl. zat Ries in een panel met een boerderij en zorgcoöperatie. ‘Toen merkte ik al dat we veel van elkaar kunnen leren in hoe we dingen aanpakken. Uiteindelijk belanden we toch vaak in dezelfde processen.’
Energietransitie voor iedereen
Een van de kenniscollecties van de academie richt zich op het meer inclusief maken van energiecoöperaties. In ‘Energietransitie voor iedereen’ staan vier doelgroepen centraal die nu ondervertegenwoordigd zijn in de coöperatieve energiebeweging: vrouwen, mensen met een niet-westerse achtergrond, mensen met een krappe beurs en jongeren. Als lid van het JongRES-bestuur zet Ries zich in om die laatste groep meer te betrekken bij de energietransitie. ‘Het belang van burgercollectieven zou tijdens de opleiding al meer naar voren kunnen komen, bijvoorbeeld door een speciaal vak met een stagemogelijkheid. Er moeten echt meer jongeren bij, dat vind ik persoonlijk heel belangrijk.’
Wil je meer leren over (andere) energiecollectieven? Op 16 september stellen energie-initiatieven door heel het land hun deuren open tijdens de Open Energiedag. Kom langs en leer van elkaar.
Auteur: Tessa Moolenaar