Vaak wordt beweerd dat burgercollectieven het domein zijn van relatief hoog opgeleide mannen van middelbare leeftijd met een boven gemiddeld inkomen. Dat zou dan met name gelden voor de initiatiefnemers van collectieven die actief zijn in de domeinen zorg, wonen en welzijn en die zich inzetten voor bewoners in een dorp, buurt of wijk. Deze groep burgers zou beschikken over de benodigde tijd, expertise en netwerken. Ook blijkt zij vaak ervaring te hebben met het onderhouden van contacten en het onderhandelen met externe partijen als overheden, financiers en andere gevestigde organisaties. Vormt deze groep burgers daarnaast een getalsmatige meerderheid in het ledenbestand, dan drukt zij wellicht ook een stempel op de besluitvorming. Het risico is dan dat zich een tweedeling vormt: initiatiefnemers als een besloten bestuurlijke elite versus het collectief van leden.
Relativering belang initiatiefnemers
In het onderzoek van Igalla en Meerkerk onder 56 burgercollectieven, met een gemiddelde leeftijd van 8 jaar, blijkt het anders te liggen. Zij hebben gekeken naar factoren die de duurzaamheid van burgercollectieven bepalen, onder andere naar de persoonskenmerken van de initiatiefnemers. De samenstelling van die groep laat een spreiding zien over leeftijd, afkomst, geslacht. Ongeveer 80% is hoger opgeleid en heeft een bovengemiddeld inkomen. Deze initiatiefnemers blijken echter veel minder belangrijk te zijn voor de duurzaamheid van het burgercollectief dan bijvoorbeeld de structuur van het interne netwerk of de aanwezigheid van een verdienmodel.
Kartrekkers
Een andere nuancering van de betekenis van initiatiefnemers is mogelijk door te kijken wie het duw- en trekwerk doen in de sfeer van ledenwerving, ledenbinding? Wie zijn de actieve vrijwilligers die gewoon zijn allerlei praktische taken op zich te nemen? Vaak zijn dit doeners die doorgaans minder hoog zijn opgeleid maar wel over een sterk sociaal netwerk beschikken in de gemeenschap. Initiatiefnemers zonder kartrekkers in hun midden krijgen een burgercollectief niet duurzaam in beweging.
Verantwoording
- M. Igalla, I. van Meerkerk, 2015. De duurzaamheid van burgerinitiatieven. Een empirische verkenning. In: Bestuurswetenschappen 65 (3), p. 25 - 53. http://www.boomlemmatijdschriften.nl/tijdschrift/bw/2015/3I