In dit onderzoek zijn de kenmerken en effecten van maar liefst 264 groene burgerinitiatieven onderzocht. Dit laat een grote diversiteit in doelen, organisatievormen en effecten zien. Naar kwantitatieve maatstaven gerekend wordt die impact vaak afgedaan als ‘een druppel op de gloeiende plaat’, met als argument de beperkte oppervlakte natuur in beheer en/of gebruik van collectieven. Een soortgelijke redenering klinkt ook door over de betekenis van zorgcoöperaties: hun omzet in de zorgsector gaat slechts over een paar procent van het totale zorgbudget. De auteurs laten zien dat dit een erg beperkte benadering is die geen recht doet aan de initiatieven.
Want heel anders wordt het beeld als de effecten op bewustwording, educatie en sociale cohesie worden meegenomen. Dan blijken de groene initiatieven hoog te scoren en over een sterke mobilisatiekracht te beschikken: het aantal betrokken burgers blijkt dan ook gestaag te groeien. Wat daarbij extra telt is de innovatiekracht: die initiatieven vormen een bron van inspiratie voor burgers die de visies en praktijken van overheden en gevestigde organisaties willen vernieuwen. En omgekeerd: die overheden en organisaties doen hun voordeel met de kennis en daadkracht van die burgers.
Het realiseren van die veelzijdige impact versterkt de continuïteit van het initiatief. Dat is nodig om die gewenste veranderingen bij overheden en gevestigde organisaties te bespoedigen, maar ook om door te groeien naar een burgercollectief dat werkt op basis van zelf-governance. De financiële afhankelijkheid blijkt hierbij vaak een belangrijke bottleneck te zijn, maar het onderzoek laat ook zien dat er in de samenwerking tussen burgercollectieven, professionele organisaties en overheden veel mooie dingen kunnen ontstaan die bij kunnen dragen aan welzijn van natuur én mens.
Verantwoording
T.J.M. Mattijssen, A.E. Buijs, B.H.M. Elands, R.I.van Dam, 2015. De betekenis van groene burgerinitiatieven; analyse van kenmerken en effecten van 264 initiatieven in Nederland. Wageningen UR, WOt rapport 127.